צוויי לידער פון דעם דיכטער וועלוול

קערבאלע

New member
צוויי לידער פון דעם דיכטער וועלוול

טייערע, ליבע פריינד, איך וועל, חלילה, ניט מאריך זיין. דא אונטן וועט איר געפינען א "לינק" צו צוויי לידער פון מיין חבר, מיטצייטלער, קאלעגע און בן-עיר -- דעם יידישן דיכטער -- וועלוול טשערנין. די צוויי לידער זענען איבערגעדרוקט געווארן אין דעם HYDEPARK יידישן פארום ("דער אידישע בלאט"). ד"ר וועלוול טשערנין איז געבוירן געווארן אין מאסקווע אין 1958, ער איז אויך א באקאנטער פארשער פון יידיש און יידישער ליטעראטור אין אוניברסיטת בר-אילן און איינער פון די סאמע טאלאנטירטע -- אויב ניט דער טאלאנטיטסטער -- יידישער פּאעט פונעם "יינגערן" דור. ער האט ארויסגעגעבן צוויי ביכער לידער אין ישראל -- דאכט זיך אין 1996 און 2000 און זיך געדרוקט זינט די 1980ער אין פיל יידישע זשורנאלן און צייטשריפטן. עד כאן, מיינע ליבע פריינט, און אָט איז דער אדרעס וואו מע קען לייענען זיינע צווי לידער: http://www.hydepark.co.il/hydepark/topic.asp?topic_id=124815
 
שירים מרגיזים, זיי פֿאַרדריסן מיר!

ווייסט וואָס ? מיר געפֿעלט דאָס נישט. וויפֿל דאַרף מען שוין רעדן וועגן ייִדיש, און אַז ייִדיש גייט אונטער, אַ רחמנות אויף דעם מאמע-לשון, וואָס וועט זײַן. ס´מיר שוין ממש נמאס צו דיסקוטירן נאָך אַ מאָלן און נאָך אַ מאָל דעם זעלבן עניין. גענוג. ייִדיש דאַרף נישט קיין טובֿות פֿון קיינעם נישט. זי וועט בלײַבן לעבן און שוין. זי וועט לעבן ווײַל דער פֿרומער עולם רעדט איר און די שפּראַך ווערט בײַ זיי אַנטוויקלט פּונקט ווי בײַ די ייִדן פֿון פֿאַר דער מלחמה נאָך אין אַן אַנדער ריכטונג. מע דאַרף אָנהייבן שרײַבן אין ייִדיש וועגן וועלטלעכע גרויזאַמע טעמעס און זיך נישט שעמען אַפֿילו צו שרײַבן אַקאַדעמישע ווערק אויף ייִדיש, פּאָליטישע לידער, בעלעטעריסטיק און אַלצדינק. נאָר טוט מיר אַ טובֿה און הערט אויף צו שרײַבן "לידער" פֿאַרשמאַלצטע און אײַנגעוועבטע מיט רחמנות און נעבעכדיקייט. ובעברית: כמה כבר צריך לכתוב על יידיש, על השקיעה שלה וכו´. די מספיק. שפת היידיש אינה צריכה את הטובות שלנו כדי שנציל אותה מכליה. היא תחיה ודי. היא תחיה כי העולם החרדי מדבר בה והשפה מתפתחת אצלם לפחות כפי שהתפתחה אצל היהודים באירופה לפני המלחמה רק בכיוון אחר. צריכים להתחיל לכתוב ביידיש על נושאים עולמיים ולא להתבייש לכתוב עבודות אקדמאיות בשפת היידיש, שירים פוליטיים, מאמרים וכל השאר. רק תעשו לי טובה ותפסיקו לכתוב "שירים" מלאי שמאַלץ וספוגים ברחמנות ובנֶבֶּכִיוּת. [כתבתי את זה בעקבות השיר של טשערנין]
 

grinberg

New member
יידישיסט אַנטלויף נישט פון מציאות

און ווי האָסט שוין געזאָגט אַז אפילו די פרומע האַלטן אין איין פאַרלירן דאָס שפראַך,ווער ווייס אויב נאָך אַ ליַינגע תקופה וועלן די פרומע אויך העברייש רעדן, אָבער וועגן דעם איז דאָך פאַראַנדן אונדזער פאָרום וואָס טוט אַכטונג געבן אויף דעם שיינעם שפראַך
 

קערבאלע

New member
זה צודק וגם זה צודק

טייערע פריינד, איר זענט ביידע גערעכט. אונדזער יידישיסט נעמט עס אזוי נאענט צום הארצן ווייל זייענדיק נאך יונג און פריש זעט ער אז יידיש, דווקא ניט-געקוקט אויף אלץ, לעבט און גייט-אָן ווייטער. דעריבער איז אים אזוי דערווידער די כסדרדיקע פּלאפּלעריי וועגן דעם אונטערגאנג פון יידיש. אבער צוריקגערעדט, ס´איז קלאָר אז די סאמע לעצטע יידישע שרייבער, קינסטלער, אקטיארן, לערער וועלכע האבן זיך אויפגעהאדעוועט אין מזרח-אייראפּע גייען אוועק אין דער אייביקייט. און דער יינגערער דור זעט פאר זיך כמעט ניט קיין עולם ליינער, שעצער און אָפּנעמער. ווען איך בין געווען פיל יינגער האב איך געגלייבט אז דער דיכטער (אדער שרייבער, צי קינסטלער) מוז שאפן פאר זיך און לשם קונסט און ערשט שפּעטער -- צי אין זיין צייט, צי שוין נאך זיין טויט -- וועלן שוין קומען די שעצער, די אָפּנעמער. אבער, למען-האמת דיכטונג, ליטעראטור, קונסט זענען ניט נאר א טיף אידיוודועלע אונטערנעמונג, נייערט אויך א סאציאלע דערשיינונג וואס נייטיקט זיך שטארק אין דער געזעלשאפט אין וועלכער זיי לעבן און וואס סיי פאר איר זיי שאפן און סיי זייער אָפט זיי טוען דאָס אויף איר סאָציאל-קולטורעלן הינטערגרונט (צי פּאָזיטיוו -- מיט איר הילף, צי נעגאטיוון -- גייענדיק קעגן דעם אלגעמיינעם שטראָם). פריינד יידישיסט, זייט אזוי גוט לייענט איבער נאכאמאל וועלוול טשערנינס צוויי לידער האלטנדיק פארן אויג דווקא דעם דאזיקן לעניות דעתי גאנץ וועזנטלעכן ענין. פריינד גרינבערג איז אויך גערעכטס, א געוויסער פּראָצענט פארלוסט וואס שייך יידיש אין דער חרדישער לאָזט זיך אויך מערקן, בפרט אין ישראל. דערצו נאך -- מע זעט ניט אז דער דאזיקער עולם זאל ארויסגעבן פון זיך א מי-יודע-וואָס פאר א גוואלדאָוונע ליטעראטור, שוין אָפּגערעדט פון אקאדעמישע צייטשריפטן. איך אליין אבער לייג גרויס האפענונג אויף א שטיקל יד-אחת, א שטיקל סינטעז צווישן פארשידענע היינטיקע אדער געוועזענע חרדים וואס האבן זיך אויפגעהאדעוועט אויף יידיש און דעם גאר קליינעם הייפעלע היינטיקע "וועלטלעכע" יידישיסטן. ביז היינט האט עס געקלונגען גאנץ ווילד און פּאראדאָקסאל. אבער גיט א קוק אויף די דריי פאָרומען און וועבזייטלעך וואס מיר איז אויסגעקומען צו באשרייבן נעכטן -- איינגערעכנט אונדזער אייגענעם! ס´איז פארשטייט זיך נאָך ווייט, אָך ווי ווייט אז מע זאָל דורך דעם דערלייזט ווערן. פאָרט א שטיקל מעגלעכער אָנהייב איז דאָס פאָרט! זייט געגריסט און געבענטשט, אייער, קערבאלע
 
לכּבֿוד דיר, מײַן פֿרײַנד...

דער אמת איז אַז איך האָב נישט געמיינט דעם שמולן קוק וואָס דו האָסט געזען אין מײַנע שורות. איך רעד וועגן דער "טעמע". די טעמע פֿון "מאַמע-לשון", "נאַרישע בענקענישן" אאַ"וו. צווישן דײַנע שורות האָב געלייענט עפּעס אַנדערש: ********* דאָס ´פּא´אַלע האָט געדרימלט אין ווינקעלע שוין יאָרן לאַנג נישט צו נוץ געקומען, דאָס קליינע פּינטעלע אין דער מיטן האָט זיך פֿאַרשעמט. יענעם פֿרימאָרגן וועט זי נישט פֿאַרגעסן, פֿאַר סאַמע דרײַ טעג צוריק האָט זי באַקומען דעם כּבוד צו פֿאַרשריבן ווערן אין ספֿר-החיים. און הײַנט צו טאָג דער ´אָ´ איז אַרויסגעקראָכן פֿון זײַן בעהעלטעניש געקראָכן און געפֿאַלן געזוכט זײַן חבֿרל ´פּא´ פּאעלע, פּאעלע, ביסט אַזוי קליין ווי וועל איך דיר דערקענען אַז דײַן קלייניטשקער פּנים איז ענלעך צום ´פא´ וואָס איז דאָס ´פא´? אַן אַנדרויגנוסל, ניין?! אַוווּ איז אונדזער ´פֿא´ גריבלט אין נאָזעלע אין ווינקעלע …..
 
למעלה